© Łukasz Żynda
Usprawnianie pacjentów z przewlekłymi dolegliwościami wynikającymi z powtarzających się stanów zapalnych odbywa się w pierwszej kolejności poprzez leczenie zachowawcze. Pierwsze kroki w terapii będą się skupiały na zmniejszeniu bolesności i przyniesienia pacjentowi ulgi. Likwidacja bólu w głównej mierze polega na ograniczeniu funkcji kończyny. Przy pojawieniu się znaczących dolegliwości bólowych częstym elementem jest zastosowanie w postaci odpowiednio przygotowanego buta ortopedycznego, lub ortezy. Zaleca się również chodzenie o kulach celem uniknięcia niepotrzebnych przeciążeń. Wraz ze zmniejszeniem ruchomości kończyny dotkniętej zapaleniem stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne. Ponadto aplikuje się elementy leczenia pomocniczego, jakim jest fizykoterapia. Zabiegi takie jak lodowe okłady i masaże pozytywnie wpływają na proces regeneracji. Dobry wpływ ma również zastosowanie pola magnetycznego, lasera i jonoforezy.
W przypadku pojawienia się nagłego zapalenia, obrzęku, czy bolesności swoje zastosowanie w pierwszej kolejności znajduje metoda RICE [1,2]. Nazwa modelu usprawniania nagłych urazów jest anglojęzycznym skrótem od wyrazów, które ją tworzą.
· Rest – odpoczynek, który przeciwdziała pogłębieniu się kontuzji tkanek miękkich i pozwala zaangażować więcej energii niezbędnej do zapoczątkowania procesów regeneracyjnych
· Ice – lód, schłodzenie. Odpowiednio szybkie ochłodzenie okolicy dotkniętej urazem wpływa pozytywnie na zmniejszanie się opuchlizny. Zastosowanie lodu pozwala na zwężenie naczynek krwionośnych redukując krwawienia wewnątrz. Proponuje się, żeby lód nie stykał się bezpośrednio ze skórą, lecz by był osłonięty warstwą materiału chroniąca przed odmrożeniem. Dane miejsce powinno się ochładzać przez ok. 15 min, kilka razy w ciągu dnia, lecz nie dłużej niż 3 dni.
· Compression – ucisk. Zastosowanie tego elementu zmniejsza opuchliznę i przyspiesza gojenie się tkanek. Dobre skutki osiągane są dzięki użyciu bandaża elastycznego, lecz należy pamiętać by ucisk nie był zbyt duży, tak, aby krew mogła normalnie przepływać. Zaleca się stosować przerwy w noszeniu, oraz, żeby bandaż nie był zakładany na dłużej niż 4 godziny.
· Elevation – uniesienie. Podniesienie miejsca dotkniętego urazem jest kolejnym elementem wpływającym pozytywnie na zmniejszenie się opuchlizny. Zalecane jest, aby kontuzjowane miejsce było uniesione w granicach 30 cm. wyżej od serca. Odpowiednia pozycja może być osiągnięta dzięki wykorzystaniu poduszek, lub koców.
W procesie usprawniania zachowawczego dąży się do złagodzenia stanu zapalnego, oraz zniwelowania w jak największym stopniu dolegliwości bólowych. Aby ten proces mógł prawidłowo przebiegać należy wykonać działanie mające na celu rozpoznanie i korygowanie nieprawidłowości w treningu, a także eliminację mogących się pojawić odchyleń w biomechanice, oraz technice biegu. Jak podaje Wilk i Brotzman u biegaczy w przypadku nawracających dolegliwości bólowych powinno się zabronić zwiększania objętości treningu. [1] Istotną rzeczą jest zoptymalizowanie intensywności, czasu trwania wysiłku, ograniczenie biegania po zbyt twardym podłożu i ewentualna wymiana źle dobranego obuwia. Należy pamiętać, że wymiana butów powinna następować po ok. 450 przebiegniętych kilometrach. Po osiągnięciu tej bariery obuwie mimo dobrego wyglądu traci znaczną część swoich właściwości amortyzujących zwiększając tym samym ryzyko przeciążeń. Sposobem, aby zminimalizować dolegliwości bólowe jest stosowanie podkładek pod pięty. Ważnym obowiązkiem jest również korekcja zwiększonego nawracania i wywoływanym przez ten proces skrętu ścięgna. Nie należy także zaniedbać ćwiczeń rozciągających i wykonywać kilkukrotnie w ciągu dnia dla wszystkich struktur, które są bardziej napięte. Często może dochodzić do sytuacji, gdy pacjent próbuje przedwcześnie powrócić dobiegania, czego mu nie wolno. W takich przypadkach celem uchronienia przed kolejnymi urazami stosuje się gimnastykę w głębokiej wodzie, co jest o wiele mniej szkodliwe dla narządu ruchu. Wraz z przebiegiem terapii stopniowo zwiększa się liczbę ćwiczeń usprawniających dążąc do osiągnięcia poziomu z przed uszkodzenia. Poza gimnastyką w wodzie stopniowo można włączać pacjenta w jazdę rowerem, spacerów. Istotną częścią usprawniania są ćwiczenia ekscentryczne, wzmacniające znacznie siłę mięśniową. Interesujące rezultaty osiąga się z wykorzystaniem taśm Thera – Band. [1]
Brak efektów działania leczenia zachowawczego może skutkować kilkutygodniowym unieruchomieniem, a w niektórych przypadkach operacją. Zazwyczaj decyzja o zaproponowaniu powyższej formie leczenia zapada po wykonaniu badania rezonansem magnetycznym.
Przypisy:
1. Brent Brotzman S., Wilk K., Rehabilitacja Ortopedyczna, Tom 2, red Dziak A., Wrocław 2009, Elsevier Urban & Partner, s. 600 – 615, 765 – 779
2. http://www.runnersworld.co.uk/beating-injury/injury-first-aid---the-rice-method/150.html, data dostępu 10.05.2010 r.
© Łukasz Żynda, Jakiekolwiek wykorzystywanie materiałów bez zgody autora jest zabronione.
